TARİHÇE

Fako İlaçları A.Ş. 1959’da Sirkeci, İstanbul’da kurularak üretime başladı. 1966 yılında Fako İlaçları A.Ş.’nin Sirkeci’deki üretim tesisi Levent’teki ilk yerine taşındı. 1967’de American Home Products/Ayerst Laboratuvarları üretim ve satış lisans anlaşması, Daiichi Seiyaku, Japonya ile üretim ve satış lisans anlaşması yapıldı ve Fako İlaçları Ansa ve Fürsan yatırımlarına katıldı. 1970’de Fako İlaçları A.Ş.’nin Levent’teki yeni tesislerinin temelleri atıldı. 1971’de ise Fako İlaçları’nın yeni tesisleri açıldı. 1973 yılında Fako İlaçları’nın Levent hammadde tesisleri açıldı ve Türkiye’de ilk ampisilin üretimi gerçekleşti. Biosen A.Ş. kuruldu ve Chemie Linz/Hafslund Nycomed ile lisans anlaşması yapıldı. 1974’te Mallinckrodt ile lisans anlaşması yapıldı. 1975’te Abbott Laboratuvarları A.Ş. gruba dahil edildi. 1976’da ise E.R. Squibb&Sons İlaçları A.Ş. gruba katıldı.

1977’de grubun kozmetik firması Kozmosan kuruldu, Max Factor üretim ve satış lisans anlaşması yapıldı. Bu yıl ayrıca Arco, İsviçre ile işbirliği anlaşma müzakereleri gerçekleşti. 1978’de Merck, Sharp&Dohme(MSD) ile üretim ve satış lisans anlaşması ve Recordati, İtalya ile üretim ve satış lisans anlaşması yapıldı. 1981’de Fako İlaçları A.Ş.’nin Ayazağa’da yeni hammadde üretim tesislerinin temeli atıldı, SmithKlineFrench&Beckman Corp. üretim ve satış lisans anlaşması yapıldı. 1982’de Ayazağa’da yeni hammadde tesisleri açıldı ve üretime başladı. Yine bu yıl, Eli Lilly/Elanco şirketi ile jelatin kapsül imalatı yatırım müzakereleri gerçekleştirildi.

1986’da Beecham Laboratuvarları, Birleşik Krallık ile üretim ve satış lisans anlaşması yapıldı. 1988’de Alco Chemicals ile ticaret anlaşması, 1990 yılında American Cyanamid/Lederle Laboratuvarları ile üretim ve satış lisans anlaşması yapıldı. 1991’de Turgut Yayıncılık, grubun medikal yayıncılık şirketi kuruldu ve JAMA, Archives of Internal Medicine, Modern Medicine ve Daily Druggist aylık yayınları Türkçe yayınlandı, medikal kitap basımı gerçekleşti. Bu yıl Türkiye’de ilk defa bir ilaç üretim tesisinde proses, aseptik tesis ve ekipman validasyonları yapıldı. 1992’de Glaxo/Duncan Flockhart ile satış lisans anlaşması ve Wyeth Laboratuvarları A.Ş. ile fason üretim anlaşması yapıldı. 1993’te E.R. Squibb&Sons İlaçları A.Ş. ticari faaliyetlerinin Bristol Myers Squibb A.Ş.’ ye devri gerçekleşti ve eski şirket faaliyetlerine Turgut İlaçları A.Ş. olarak devam etmeye başladı. 1994’te Biosidus, Arjantin ile biyoteknolojik ürünlerde lisans anlaşması yapıldı. 1995’te MHRA/MCA, Birleşik Krallık, mamül ilaç üretim tesis onayı alındı. 1996’da Fako İlaçları Hammadde Tesisleri, T.C. Sanayi Bakanlığı’nın ISO Çevre Ödülü’nü aldı. 1996’da Biosidus ile teknik bilgi transfer süreci başladı.

1997’de Fako İlaçları Hammadde Tesisleri, Kalite Sistemleri Belgesi, TSE ISO-9002 aldı ve Valpharma ile ticaret anlaşması yapıldı. 1999’da Alza Corporation ile lisans anlaşması ve Eli Lilly Türkiye ile fason üretim ve ko-promosyon anlaşması yapıldı. 2000 yılında SAP R/3 IT bilişim sistemi ilk kez bir ulusal ilaç firmasında kullanıldı, Kanebo, Japonya ile kozmetik ürünlerde lisans anlaşması yapıldı. Fako İlaçları, Orta Doğu Teknik Üniversite’sinde biyoteknolojik İlaç araştırma ve geliştirme laboratuvarlarını kurdu ve Türkiye’de ilk kez EPO üretimi başarılarak Hollanda merkezli EuroSequence firmasından onayı alındı. Pierre ve Marie Curie Üniversitesi, Wisconsin Üniversitesi, Arjantin Devlet Tıp Fakültesi ve Angel Roffo Onkoloji Enstitüsü ile temaslar gerçekleştirildi. 2001’de API hammadde tesisleri bütünsel anlamda ilk Türk firması olarak Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) onayını aldı ve ABD’ye ihracat başladı.

2002’de Fako İlaçları Avrupa’da antibiyotik ürün için ve Amerika Birleşik Devletleri’nde antienflamatuvar ürün için patent aldı. Türkiye’de ise sildenafil proses patenti alındı. Ellen Betrix, Louis Widmer, Plante Systems, Costume National veMicrofolix kozmetikleri lisans anlaşması yapıldı. Grup şirketleri için ISO-9000 BV Onayı alındı. Fako-Shasun-Alpharma-Cox ortak girişimi gerçekleşerek Birleşik Krallık’a Ranitidine ihraç edildi. 2004-2006 yıllarında Fako/Actavis ortaklığı gerçekleşti. 2006’da Turgut İlaçları ve Novartis Neurosciences iş birliği ile CNS ürünleri üretildi. Chattem ve Goemar lisans anlaşmaları yapıldı. 2007’de Turgut İlaçları A.Ş. Ar-Ge merkezi kuruldu. 2008’de Ar-Ge merkezi Bakanlık onayı alarak ve bu alanda akredite edilen ilk kuruluş oldu. Turgut Holding inşaat ve tesis yönetimi bölümü kurularak ve faaliyete geçti. Proje için Skidmore, Owings&Merrill, Cesar Pelli, Renzo Piano, Norman Foster ve Richard Rogers mimarlık firmalarıyla görüşüldü. İçinde yapılması düşünülen müze için Boris Mitcka Associates ile temas gerçekleştirildi. 2014’te Grubun inşaat projesinin temeli atıldı. Yine bu yıl grubun Gebze’deki biyoteknolojik ilaç üretim tesisinin de temeli atıldı. 2015’te dünyanın en önde gelen biyoteknoloji firmaları ile teknoloji anlaşmaları yapıldı. 2016’da son teknolojilerle donatılmış Turgut İlaçları Ar-Ge Merkezi Acıbadem Üniversitesi’nde açıldı ve çalışmaya başladı, 2 biyobenzer molekül başarıyla tamamlandı ve bu arada Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından resmi olarak Ar-Ge Merkezi Sertifikası verildi. Turgut İlaç Levent Ofis Projesi 2016 ‘’Sign of the City’’ ödülünü aldı. Turgut İlaç Ofis Projesi, 2017-2018 European Property Awards ödülünü aldı. 2018’de Acıbadem Üniversitesi’nde bulunan Turgut İlaçları Ar-Ge Merkezinin Gebze’ye taşınma süreci ve üretim tesisinin faaliyete geçme çalışmaları başlatıldı.

2020’de Turgut İlaçları’nın ilk hücreden bitmiş ürüne biyobenzer mAb molekülünün Parexel, Berlin, Almanya’da faz 1 çalışmasının yüksek biyobenzerlik aralığında başarıyla tamamlanıp raporlanması gerçekleşti. TurkishTime AR-GE 250, 2020’de Türkiye’nin en yüksek Ar-Ge yatırımı yapan şirketleri arasında genel sıralamada 30. sırada ve İlaç şirketleri arasında 2. sırada yer aldı. 2021’de Turgut İlaçları Gebze Biyofarmasötik Üretim Tesisleri Sağlık Bakanlığı İyi Üretim Kuralları-GMP onayı aldı. GMP Biyobenzer mAb Üretimi Onayı, GMP Aşı Üretim Onayı ve TSE COVID-19 Güvenli Üretim Merkezi Sertifikası alındı. TurkishTime AR-GE 250, 2021’de Türkiye’nin en yüksek Ar-Ge yatırımı yapan şirketleri arasında genel sıralamada 69., İlaç şirketleri arasında 5. sırada yer aldı. 2022’de Turgut İlaçları A.Ş. EURIPIDES Avrupa İnovasyon Birincilik Ödülüne layık görüldü. 2023’te dolum tesisinin T.C. Sağlık Bakanlığı İyi Üretim Kuralları Onayı alındı.